Karta Praw Pacjenta
Prawa pacjenta wynikające z bezpośredniego stosowania przepisów Konstytucji
- Każdy ma prawo do ochrony zdrowia – art. 68 ust. 1.
- Każdy obywatel ma prawo do równego dostępu do świadczeń opieki zdrowotnej finansowanych
ze środków publicznych, na warunkach i w zakresie określonych w ustawie – art. 68 ust. 2.
Prawa pacjenta w zakładzie opieki zdrowotnej, o których stanowi ustawa o zakładach opieki
zdrowotnej z 1991 r.
- Pacjent zgłaszający się do zakładu opieki zdrowotnej ma prawo do natychmiastowego udzielenia mu
świadczeń zdrowotnych ze względu na zagrożenie życia lub zdrowia, niezależnie od okoliczności
– art. 7.
- Pacjent w zakładzie opieki zdrowotnej ma prawo do:
- świadczeń zdrowotnych odpowiadających wymaganiom wiedzy medycznej, a w sytuacji ograniczonych
możliwości udzielenia odpowiednich świadczeń - do korzystania z rzetelnej, opartej na kryteriach
medycznej procedury ustalonej kolejności dostępu do świadczeń – art. 19 ust. 1 pkt 1, art. 20
ust.1 pkt 1 i art. 26.
- udzielenia mu świadczeń zdrowotnych przez osoby uprawnione do ich udzielania, w pomieszczeniach
i przy zastosowaniu urządzeń odpowiadających określonym wymaganiom fachowym i sanitarnym
– art. 9 ust.1 i art. 10.
- informacji o swoim stanie zdrowia – art.19 ust.1 pkt 2.
- wyrażenia zgody albo odmowy na udzielenie mu określonych świadczeń zdrowotnych, po uzyskaniu
odpowiednich informacji – art.19 ust.1 pkt 3
- intmności i poszanowania godności w czasie udzielania świadczeń zdrowotnych – art.19 ust.1 pkt 4
- udostępniania mu dokumentacji medycznej lub wskazania innej osoby, której dokumentacja ta może
być udostępniona – art.18 ust. 3 pkt 1,
- zapewnienie ochrony danych zawartych w dokumentacji medycznej dotyczącej jego osoby – art.19 ust. 2,
- dostępu do informacji o prawach pacjenta – art.19 ust. 6.
- Ponadto w zakładach opieki zdrowotnej przeznaczonych dla osób wymagających całodobowych lub
całodziennych świadczeń zdrowotnych, np. w szpitalu, sanatorium, pacjent przyjęty do tego zakładu ma prawo
do zapewnienia mu:
- dodatkowej opieki pielęgnacyjnej sprawowanej przez osobę bliską lub inną osobę wskazaną przez siebie
– art.19 ust.3 pkt 1,
- kontaktu osobistego, telefonicznego lub korespondencyjnego z osobami z zewnątrz – art.19 ust 3 pkt 2,
- wskazania osoby lub instytucji, którą zakład opieki zdrowotnej zobowiązywany jest powiadomić o pogorszeniu
się stanu zdrowia powodującego zagrożenie życia pacjenta albo w razie jego śmierci – art.20 ust.2
i art.26,
- wyrażenia zgody lub odmowy na umieszczenie w tym zakładzie opieki zdrowotnej – art.21 ust.1 i art.26.
- wypisania z zakładu opieki zdrowotnej na własne żądanie, uzyskanie od lekarza informacji o możliwych
następstwach zaprzestania leczenia w tym zakładzie – art.22 ust.1 i 3 oraz art. 26.
- Udzielenia mu niezbędnej pomocy i przewiezienie go do innego szpitala w sytuacji, gdy pomimo decyzji
uprawnionego lekarza o potrzebie niezwłocznego przyjęcia do szpitala nie może być do tego szpitala
przyjęty – art.21.
- Pacjent ma prawo do świadczeń zdrowotnych pogotowia ratunkowego w razie wypadku, urazu,
porodu, nagłego zachorowania lub nagłego pogorszenia stanu zdrowia powodującego zagrożenie życia
– art. 28.
Prawa pacjenta określone w ustawie o zawodzie lekarza z 1996 roku.
Pacjent ma prawo do:
- Udzielania mu świadczeń zdrowotnych przez lekarza, zgodnie ze wskazaniami aktualnej wiedzy medycznej, dostępnymi lekarzowi
metodami i środkami zapobiegania, rozpoznawania i leczenia chorób zgodnie z zasadami etyki zawodowej oraz należytą starannością – art.4.
- Uzyskania od lekarza pomocy lekarskiej w każdym przypadku, gdy zwłoka w jej udzieleniu mogłaby spowodować niebezpieczeństwo
utraty życia, ciężkiego uszkodzenia ciała lub ciężkiego rozstroju zdrowia oraz w innych przypadkach nie cierpiących zwłoki – art.30.
- Uzyskania od lekarza przystępnej informacji o swoim stanie zdrowia, rozpoznaniu, proponowanych oraz możliwych metodach
diagnostycznych, leczniczych, dających się przewidzieć następstwach ich zastosowania albo zaniechania, wynikach leczenia oraz
rokowaniu – art.31 ust. 1.
- Zażądania od lekarza informacji o swoim stanie zdrowia i rokowaniu wówczas, gdy lekarz sądzi, że ogranicza tę informację z uwagi
na dobro pacjenta – art.31 ust. 4.
- Decydowania o osobach, którym lekarz może udzielić informacji o których mowa w pkt.3 – art.31 ust.2.
- Wyrażenie żądania aby lekarz nie udzielał mu informacji, o których mowa w pkt. 3 – art.31 ust. 3.
- Nie wyrażenie zgody na przeprowadzenie przez lekarza badania lub udzielania mu innego świadczenia zdrowotnego
- Wyrażenie zgody lub odmowy na wykonanie zabiegu operacyjnego lub zastosowania wobec niego metody leczenia lub diagnostyki
stwarzającej podwyższone ryzyko, w celu podjęcia przez pacjenta decyzji lekarz musi udzielić informacji, o której mowa w pkt. 3 – art. 34 ust. 1 i 2
- Uzyskanie od lekarza informacji, jeżeli w trakcie wykonywania zabiegu bądź stosowania określonej metody leczenia lub diagnostyki,
w związku z wystąpieniem okoliczności stanowiących zagrożenie dla życia lub zdrowia pacjenta, lekarz dokonał zmian w ich zakresie – art.35 ust. 1,
- Poszanowania przez lekarza jego intymności i godności osobistej – art. 36 ust. 1 i 2,
- Wyrażenia zgody lub odmowy na uczestniczenie przy udzielaniu mu świadczeń zdrowotnych osób innych niż personel medyczny niezbędny
ze względu na rodzaj świadczeń – art. 36 ust. 1 i 2,
- Wnioskowanie do lekarza o zasięgniecie przez niego opinii właściwego lekarza specjalisty lub zorganizowanie konsylium lekarskiego – art. 37
- Dostatecznie wcześniejszego uprzedzenia go przez lekarza o zamiarze odstąpienia od jego leczenia i wskazania mu realnych możliwości
uzyskania określonego świadczenia zdrowotnego u innego lekarza lub w zakładzie opieki zdrowotnej – art. 38 ust. 2,
- Zachowania w tajemnicy informacji związanych z nim, a uzyskanych przez lekarza w związku z wykonywaniem zawodu – art. 40 ust. 1,
- Uzyskania od lekarza informacji o niekorzystnych dla pacjenta skutkach w przypadku wyrażenia zgody na ujawnienie dotyczących go
informacji, będących w posiadaniu lekarza – art. 40 ust. 2 pkt. 4,
- Wyrażenia zgody lub odmowy na podanie przez lekarza do publicznej wiadomości danych umożliwiających identyfikacje pacjenta – art. 40 ust. 4
Ponadto pacjent, który ma być poddany eksperymentowi medycznemu, ma prawo do:
- wyrażenia zgody lub odmowy na udział w eksperymencie medycznym po uprzednim poinformowaniu go przez lekarza o celach,
sposobach i warunkach przeprowadzania eksperymentu, spodziewanych korzyściach leczniczych lub poznawczych, ryzyku oraz możliwościach
cofnięcia zgody i odstąpienia od udziału w eksperymencie w każdym jego stadium art. 24 ust. 1, art. 25 ust. 1 i art. 27 ust. 1,
- poinformowaniu przez lekarza o niebezpieczeństwie dla zdrowia i życia, jakie może spowodować natychmiastowe przerwanie
eksperymentu – art. 24 ust. 2,
- cofnięcia zgody na eksperyment medyczny w każdym stadium eksperymentu – art. 27 ust. 1.
Prawa pacjenta określone w ustawie o zawodzie pielęgniarki i położnej z 1996 r.
Pacjent ma prawo do:
- udzielenia mu świadczeń zdrowotnych przez pielęgniarkę, położną, posiadającą prawo wykonywania zawodu, zgodnie
z aktualną wiedzą medyczną, dostępnymi jej jej metodami i środkami, zgodnie z zasadami etyki zawodowej oraz
ze szczególną starannością – art. 18,
- udzielenia mu pomocy przez pielęgniarkę, położną , zgodnie z jej kwalifikacjami, w każdym przypadku niebezpieczeństwa
utraty przez niego życia lub poważnego uszczerbku na jego zdrowiu – art. 19,
- uzyskania od pielęgniarki lub położnej informacji o jego prawach – art. 20 ust. 1,
- uzyskania od pielęgniarki, położnej informacji o swoim stanie zdrowia, w zakresie związanym ze sprawowaną
przez pielęgniarkę lub położną opieką pielęgnacyjną – art. 20 ust. 1,
- zachowania w tajemnicy informacji związanych z nim, a uzyskanych przez pielęgniarkę, położną w związku z wykonywanym
zawodem – art. 21 ust. 1,
- wyrażenia zgody lub odmowy na podanie przez pielęgniarkę, położną do publicznej wiadomości danych umożliwiających
identyfikacje pacjenta – art. 21 ust. 4
Prawa pacjenta określone w ustawie o ochronie zdrowia psychicznego z 1994 r.
Pacjent z zaburzeniami psychicznymi, chory psychicznie lub upośledzony umysłowo ma prawo do:
- bezpłatnych świadczeń zdrowotnych udzielonych mu przez publiczne zakłady psychiatrycznej opieki zdrowotnej art. 10 ust. 1,
- bezpłatnych leków i artykułów sanitarnych oraz pomieszczenia i wyżywienia, jeżeli przebywa w szpitalu psychiatrycznym
będącym publicznym zakładem opieki zdrowotnej – art. 10 ust. 2,
- zapewnienia mu metod postępowania leczniczego właściwego nie tylko z uwagi na cele zdrowotne, ale również
ze względu na jego interesy oraz inne jego dobra osobiste i dążenia do jego poprawy zdrowia w sposób najmniej
dla pacjenta uciążliwy – art. 12,
- porozumiewania się z rodziną bez ograniczeń i innymi osobami, w przypadku gdy przebywa w szpitalu psychiatrycznym
lub w domu opieki społecznej – art. 13
- wystąpienia o okresowe przebywanie poza szpitalem psychiatrycznym bez wypisywania go z zakładu – art. 14,
- uprzedzenia go o zamiarze zastosowania wobec niego przymusu bezpośredniego; dopuszczenie zastosowania tego środka
musi wynikać z ustawy – art. 18,
- uprzedzenie o zamiarze przeprowadzenia badań psychiatrycznych bez jego zgody oraz podania przyczyny takiej
decyzji; badanie takie może być przeprowadzone, jeżeli zachowanie pacjenta wskazuje na to, że z powodu zaburzeń
psychicznych może zagrażać bezpośrednio własnemu życiu lub zdrowiu innych osób, bądź nie jest zdolny do zaspokojenia
podstawowych potrzeb życiowych – art. 21 ust. 1 i 2,
- wyrażenia zgody lub odmowy na przyjęcia do szpitala psychiatrycznego, z wyłączeniem sytuacji, gdy przepisy
ustawy dopuszczają przyjęcie do szpitala psychiatrycznego bez zgody pacjenta – art. 22 ust. 1 i art. 23, 24 oraz 29,
- poinformowania i wyjaśnienia mu przyczyn przyjęcia go do szpitala psychiatrycznego w sytuacji, gdy nie wyrazi na to zgody
oraz uzyskania informacji o przysługujących mu w tej sytuacji prawach – art. 23 ust. 3,
- cofniecia uprzednio wyrażonej zgody na przyjęcie go do szpitala psychiatrycznego – art. 28
- niezbędnych czynności leczniczych mających na celu usunięcia przyczyn przyjęcia go do szpitala bez jego zgody i
zapoznania go z planowanym postępowaniem leczniczym – art. 33 ust. 1 i 2,
- wypisania się ze szpitalapsychiatrycznego, jeżeli przebywa w nim bez wyrażenia przez siebie zgody, jeżeli ustały przyczyny
jego przyjęcia i pobytu w szpitalu psychiatrycznym bez takiej zgody – art. 35 ust. 1,
- pozostania w szpitalu w sytuacji, októrej jest mowa w pkt. 17, za swoją później wyrażoną zgodą, jeżeli w ocenie
lekarza jego dalszy pobyt w tym szpitalu jest celowy – art. 35 ust. 2,
- złożenia w dowolnej formie, wniosku o nakazanie wypisania go ze szpitala psychiatrycznego – art. 36 ust. 1,
- wystąpienie do sądu opiekuńczego o nakazanie wypisania ze szpitala psychiatrycznego, po uzyskaniu odmowy
wypisania na wniosek, o którym mowa w pkt. 19 – art. 36 ust. 3,
- informacji o sposobie i terminie złożenia wniosku do sądu opiekuńczego, o którym mowa w pkt. 20 – art. 36 ust. 3
- złożenie wniosku o ustanowienie kuratora, jeżeli przebywając w szpitalu psychiatrycznym potrzebuje pomocy do prowadzenia
wszystkich swoich spraw albo spraw określonego rodzaju – art. 44 ust. 1,
Ma także prawo do tego, aby osoby, wykonujące czynności wynikające z ustawy, zachowywały w tajemnicy wszystko, co go dotyczy,
a o czym powzięły wiadomość wykonując czynności wynikające z ustawy – art. 50 ust. 1.
Prawa pacjenta określone w ustawie o pobieraniu i przeszczepianiu komórek, tkanek i narządów z 1995 r.
Pacjent ma prawo:
- Wyrażenia i cofnięcia w każdym czasie sprzeciwu na pobranie po jego śmierci komórek, tkanek i narządów – art. 4 i art. 5 ust. 1-4,
- Dobrowolnego wyrażenia przed lekarzem zgody na pobranie od niego za życia komórek, tkanek lub narządów w celu przeszczepienia
określonemu biorcy, jeżeli ma pełną zdolność do czynności prawnych – art. 50 ust. 1.
- Ochrony danych osobowych dotyczących dawcy/biorcy przeszczepu i objęcia ich tajemnicą – art. 12 ust. 1.
- Pacjent mający być biorcą ma prawo do umieszczenia go na liście osób oczekujących na przeszczepienie komórek,
tkanek i narządów i być wybrany jako biorca zgodnie z kryteriami medycznymi – art. 13.
Podstawowe unormowania prawne wynikające z :
- Ustawy zasadniczej – Konstytucji z 2 kwietnia 1997 r. (Dz.U.Nr78 poz.483)
- Ustaw:
- o zakładach opieki zdrowotnej z 30 sierpnia 1991r. z późniejszymi zmianami
- o ochronie zdrowia psychicznego z 19 sierpnia 1994r.
- o pobieraniu i przeszczepianiu komórek, tkanek i narządów z 26 października 1995r.
- o zawodach pielęgniarki i położnej z 5 lipca 1996r.
- o zawodzie lekarz z 5 grudnia 1996r.